Wsparcie tlenoterapii hiperbarycznej po zabiegach stomatologii i implantologii
Ekstrakcja zębów, implanty oraz choroby zębów i przyzębia mogą prowadzić do stanów zapalnych, dolegliwości bólowych, a nawet — w ekstremalnych przypadkach — do rozwoju martwicy szczęki i żuchwy. W artykule wyjaśnimy, w jaki sposób tlenoterapia hiperbaryczna wspiera proces rekonwalescencji po zabiegach stomatologii i implantologii.
Hiperbaryczna terapia tlenowa (HBOT) polega na oddychaniu skoncentrowanym tlenem w środowisku podwyższonego ciśnienia atmosferycznego. Dzięki takim warunkom organizm dostaje prawdziwą tlenową bombę, która skutkuje:
- lepszym dotlenieniem narządów;
- szybszym zwalczaniem infekcji poprzez stymulowanie organizmu do walki z wirusami i bakteriami;
- zmniejszeniem i/lub całkowitą redukcją stanów zapalnych;
- poprawą samopoczucia i ogólnej wydolności organizmu.
Dzięki swoim niesamowitym właściwościom tlenoterapia hiperbaryczna przynosi ulgę pacjentom po radioterapii, wspiera leczenie chorób stopy cukrzycowej, zespołu nagłej głuchoty, grzybicy, anemii i wielu innych jednostek chorobowych. Jest też powszechnie stosowana w celu szybszego leczenie ran po zabiegach chirurgicznych, także stomatologicznych, np. po operacji wstawienia implantów.
Tlenoterapia hiperbaryczna w stomatologii
Chociaż tlenoterapia hiperbaryczna ma różne zastosowania, także w stomatologii, najczęściej stosuje się ją w celu zapobiegania powikłaniom po radioterapii. HBOT skutecznie zwiększa dotlenienie tkanek i przyspiesza gojenie się ran. A to ma szczególne znaczenie w przypadku chorób przyzębia i zwłóknienia podśluzówkowego jamy ustnej. Dzięki tlenoterapii hiperbarycznej uszkodzone na skutek zabiegów chirurgicznych tkanki są lepiej ukrwione, a miejsce infekcji — świetnie natlenione. Bogate we wszystkie niezbędne składniki mogą skutecznie i szybko się regenerować. To jednak nie wszystko.
Sesje w komorze hiperbarycznej:
- wzmacniają efekt działania antybiotyków i sulfonamidów (środków odkażających);
- zmniejszają liczbę bakterii beztlenowych, jedną z najczęstszych przyczyn zakażeń;
- pomagają redukować obrzęki, skracając czas rekonwalescencji po zabiegach;
- skutkują zmniejszoną produkcją toksyn bakteryjnych;
- minimalizują ryzyko powikłań po ekstrakcji lub wszczepieniu implantów.
Chirurgia twarzowo szczękowa a tlenoterapia hiperbaryczna
Jednym z celów pracy Zastosowanie tlenoterapii hiperbarycznej w chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej napisanej przez Katarzynę Błochowiak i Jerzego Sokalskiego, ekspertów z Katedry i Kliniki Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu było omówienie wykorzystania tlenoterapii hiperbarycznej w chirurgii plastycznej i szczękowo-twarzowej. Zdaniem autorów, tlenoterapia hiperbaryczna budzi szczególne zainteresowania radioterapeutów, chirurgów szczękowo-twarzowych i onkologów ze względu na możliwości jej zastosowania podczas radioterapii nowotworów i w leczeniu późnych powikłań popromiennych.
W badaniu wzięło udział 10 pacjentów w wieku od 3,5 do 26 lat. Każdy z nich w przeszłości przeszedł radioterapię (średni czas, jaki upłynął od zakończenia radioterapii do rozpoczęcia terapii HBOT wynosił 2,5 roku). Pacjenci byli poddani terapii tlenem hiperbarycznym o ciśnieniu 2 atmosfer raz dziennie przez okres 9–40 dni. HBOT była stosowana w tej grupie zarówno profilaktycznie przed zabiegami chirurgicznymi w obszarze wcześniej napromieniowanych tkanek, takimi jak: seryjne ekstrakcje zębów, operacje ankylozy stawów skroniowo-żuchwowych, jak i z powodów terapeutycznych w przypadkach porażeń nerwów twarzowych i osteonekrozy kości.
Poza dwoma pacjentami, u których początkowo występowały lęki, nudności i wymioty, sesje HBOT były dobrze tolerowane. U wszystkich oprócz jednego pacjenta wynik był doskonały. U sześciu pacjentów, u których profilaktycznie stosowano HBOT, wszyscy nadal wykazywali całkowite gojenie się blizn ortodontycznych podczas ostatniej obserwacji. Czterech pacjentów, którzy otrzymali HBOT jako metodę terapeutyczną, wszyscy 4 mieli udokumentowane zniknięcie objawów radionekrozy, a u 2 pacjentów stwierdzono w kontrolnym badaniu tomograficznym wzrost kości. U jednego pacjenta z zapaleniem naczyń i porażeniem nerwów czaszkowych nastąpiła przejściowa poprawa słuchu, jednak kolejne audiogramy powróciły do stanu wyjściowego.
Tlenoterapia hiperbaryczna a osteoradionekroza (ORN)
Osteoradionekroza żuchwy jest poważnym powikłaniem leczenia zespołowego nowotworów głowy i szyi. Na skutek zaburzonego dopływu krwi dochodzi do martwicy. Jak wynika z badania Prevention of osteoradionecrosis: a randomized prospective clinical trial of hyperbaric oxygen versus penicillin (Zapobieganie osteoradionekrozie: randomizowane prospektywne badanie kliniczne tlenu hiperbarycznego w porównaniu z penicyliną), zrealizowanego przez grupę naukowców w składzie: R. E. Marx, R. P. Johnson i S. N. Kline skutecznym sposobem, aby zapobiec martwicy kości u pacjentów, jest HBOT. Dzięki zwiększonemu ciśnieniu tlenu i poprawie ukrwienia w zmienionych chorobowo tkankach następuje angiogeneza i przyspieszone gojenie niedotlenionych ran.
Prowadzi to do skutecznego leczenia kości szczęki. Takie dane potwierdza praktyka. Naukowcy zaobserwowali, że w grupie leczonej tylko penicyliną częstość osteoradionekrozy wynosiła 30% (dotyczy liczby pacjentów) i 23% (dotyczy liczby zębodołów poekstrakcyjnych). W grupie, w której pacjenci byli poddawani także HBOT wartości były zdecydowanie niższe i wynosiły odpowiednio 5% i 3%. Zdaniem badaczy tlen hiperbaryczny powinien być stosowany jako środek profilaktyczny, gdy konieczna jest opieka stomatologiczna po napromieniowaniu obejmująca urazy tkanek.
Implanty w napromieniowanej kości
Kolejne efekty zastosowania terapii hiperbarycznej w stomatologii obrazuje badanie Osseointegrated implants in irradiated bone: a case-controlled study using adjunctive hyperbaric oxygen therapy (Osseointegrowane implanty w napromieniowanej kości: badanie kontrolowane w konkretnych przypadkach z zastosowaniem wspomagającej hiperbarycznej terapii tlenowej) przeprowadzone przez G. Granströma , A. Tjellströma i P. I. Brånemarka.
Implanty dentystyczne są wszczepiane bezpośrednio w kość, która zastępuje brakujące zęby. Sąsiadujące z implantem powierzchnie kostne powinny więc dobrze wtapiać się w jego strukturę, tworząc nową kość. Jednak u osób, które przeszły radioterapię, implanty często zawodzą. Dlaczego? Tworzenie się kości po naświetlaniu bywa bowiem bardzo trudne, a często wręcz niemożliwe. Na podstawie badań histomorfometrycznych wpływu odczynów kostnych na implanty tytanowe stwierdzono, że u chorych po radioterapii nie zastąpiono splotu kostnego kością płytkową. Efekty badania udowodniły więc, że tlenoterapia hiperbaryczna stymuluje skuteczne tworzenie się kości.
Tlenoterapia hiperbaryczna ma szerokie wskazania w różnych stanach chorobowych. W przypadku stomatologii znajduje zastosowanie przede wszystkim we wspomaganiu leczenia pacjentów po przebytej radioterapii. Zdaniem ekspertów, przyszłość HBOT w tym obszarze jest bardzo obiecująca i wróży nową erę bezpiecznych i skutecznych metod leczenia.
